Co to jest sorbent?

Sorbenty to różnego rodzaju materiały chłonne przeznaczone do wykorzystania w celu pochłaniania niebezpiecznych cieczy. Produkty tego typu powstają ze specjalnych materiałów o porowatej strukturze, która umożliwia sprawne usunięcie substancji. Na ich powierzchni znajdują się mniejsze lub większe perforacje, nazywane mikroporami i makroporami. Dzięki swoim właściwościom sorbenty pozwalają na szybkie wchłonięcie potencjalnie niebezpiecznej substancji, co przekłada się na ochronę zdrowia i życia pracowników, a także na zabezpieczenie przed przedostaniem się groźnych cieczy do środowiska.

Sorbenty mogą być wykorzystywane w wielu sektorach przemysłu, jednak najczęściej można się z nimi spotkać w firmach zajmujących się chemikaliami lub ropą naftową. Są one także istotnym elementem wyposażenia dla straży pożarnej i na stacjach benzynowych, gdzie potrzebny jest szybki i rzetelny sposób na usunięcie wycieków paliwa. Z użyciem sorbentów można ponadto ograniczyć skalę wycieku, co prowadzi do redukcji kosztów związanych z pozbyciem się rozlanej substancji. To również skuteczna metoda na uniknięcie przestojów i zadbanie o czystość w miejscu pracy.

Czy stosowanie sorbentów jest obowiązkowe?

Obowiązujące w Polsce przepisy nie wskazują wprost na typy zakładów pracy, które muszą mieć na wyposażeniu sorbenty. Zastosowanie mają jednak regulacje z zakresu ochrony środowiska, które określają konieczność planowania działań tak, by ograniczyć negatywny wpływ na otoczenie, zwłaszcza w obszarach wysokiego ryzyka. Dotyczy to również kontaktów z groźnymi substancjami chemicznymi. To sprawia, że w praktyce sorbenty są wymagane wszędzie tam, gdzie może dojść do wycieku niebezpiecznych cieczy – m.in. agresywnych środków chemicznych, olejów czy ropy.

Rodzaje sorbentów

Sorbenty dzielą się na kilka typów, które różnią się przede wszystkim pod względem typu pochłanianych substancji. Podstawowy podział obejmuje trzy kategorie:

• sorbenty uniwersalne – mają najszersze zastosowanie i mogą być użyte do wchłaniania wody, rozpuszczalników czy mniej agresywnych środków chemicznych, ale nie poradzą sobie np. z olejami lub groźniejszymi substancjami;
• sorbenty olejowe – nie wchłaniają wody, ale znajdują zastosowanie przy wchłanianiu olejów, ropy i innych substancji hydrofobowych;
• sorbenty chemiczne – specjalistyczne środki do usuwania wycieków nieznanego pochodzenia lub substancji agresywnych chemicznie.

Ponadto można wyróżnić kilka konkretnych rodzajów produktów zaliczanych do kategorii sorbentów. Najczęściej wybieraną opcją są maty perforowane zwykle wykonywane z tworzyw sztucznych (m.in. z polipropylenu). Ich zaletą jest łatwość użytkowania – wystarczy położyć matę na zanieczyszczonej powierzchni, by pozbyć się niechcianej substancji. Mają one jednak stosunkowo niewielki rozmiar, przez co nie sprawdzą się przy większych wyciekach. W takich sytuacjach warto postawić na rolki perforowane, których długość sięga nawet kilkudziesięciu metrów.

Szczególnym rodzajem sorbentu są rękawy. Ich rola nie skupia się na samym wchłanianiu cieczy, ale raczej na odseparowaniu obszarów, w których wystąpił wyciek. Są one stosowane zwłaszcza w trudno dostępnych miejscach, gdzie potrzebne jest stworzenie solidnej bariery zabezpieczającej przed dalszym rozprzestrzenianiem się cieczy. Podobne zastosowanie mają poduszki sorbentowe.

Sorbenty w formie granulatu

Oprócz mat, rolek, rękawów i poduszek warto zwrócić uwagę także na sorbenty w postaci granulatu. Są to produkty złożone z niewielkich kulek wykonywanych z materiału wchłaniającego ciecz. Mogą być stosowane zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz pomieszczeń w celu pozbycia się substancji o różnej charakterystyce. Tego typu rozwiązania są używane m.in. przez straż pożarną z uwagi na uniwersalne zastosowanie i bardzo łatwą aplikację, która ma szczególne znaczenie w sytuacjach, w których liczy się przede wszystkim czas.

Na jakie parametry sorbentu zwrócić uwagę?

Podstawową kwestią przy zakupie sorbentu jest określenie charakterystyki substancji, która ma być pochłonięta przez wybrany produkt. Pierwszym krokiem powinien być wybór właściwej formy sorbentu – na rynku dostępne są maty, rolki, poduszki, rękawy i granulaty. Oprócz tego należy zwrócić uwagę na zdolność wchłaniania dla poszczególnych substancji, określaną według kilku standardów (pomiar według metody EDANA lub ASTM – w litrach; według normy AFNOR NFT 90-361 – w procentach). Wartość tego parametru wskazuje, jak szybko będzie można pozbyć się zanieczyszczeń. Nie bez znaczenia jest też trwałość – po kilku latach od otwarcia sorbenty mogą tracić swoje właściwości, co sprawia, że wybór w tym zakresie musi być przemyślany i dostosowany do charakterystyki działania danego zakładu.