Jakie są rodzaje kominów? Z czego są wykonane? Jak wybrać komin, uwzględniając rodzaj pieca? Kiedy należy wykonać przegląd instalacji grzewczej? Jakie są najczęściej popełniane błędy podczas budowy komina? Odpowiedzi na te pytania pomogą Ci podjąć możliwie najlepszą decyzję przy projektowaniu i planowaniu komina.

Komin i jego funkcja

Jest to droga, którą odprowadzane są spaliny (komin spalinowy) lub zużyte powietrze (komin wentylacyjny). Jego konstrukcja może być wolnostojąca bądź stanowić integralny element budynku i posiadać jeden przewód pionowy lub więcej. Z Rozporządzenia Ministra Infrastruktury wynika, że komin musi spełniać kilka warunków. Przewody muszą być wykonane z niepalnych materiałów i zgodne z wymaganiami Polskiej Normy, która dotyczy badań ogniowych małych kominów.

Konstrukcja komina jest istotna dla prawidłowej wartości ciągu kominowego, co oznacza, że warunkuje ona podciśnienie, które wywołuje ruch powietrza lub spalin w górę, a także na zewnątrz budynku. Jeżeli przewody kominowe pracują w nadciśnieniu, funkcja ta nie musi być spełniona, tak jest w przypadku urządzeń gazowych. Od sprawności komina zależy bezpieczeństwo wszystkich osób przebywających w budynku. Odprowadza on spaliny i zapewnia właściwy poziom szczelności, co przekłada się na ochronę przed przedostawaniem się spalin do wnętrza budynku.

Jak zbudowany jest komin?

Składa się z wielu elementów, wśród których najważniejszymi są 3 kanały – spalinowy, dymowy i wentylacyjny. Kanał spalinowy odprowadza produkty spalania na zewnątrz. W wersji murowanej jego przekrój nie może być mniejszy niż 14 x 14 cm, przy stalowym wkładzie kominowym przekrój musi wynosić co najmniej 12 cm. Jego wewnętrzna powierzchnia musi być odporna na destrukcyjne działanie płynu o właściwościach żrących, co jest spowodowane ryzykiem wykraplania się wody ze spalin. Kanał dymowy musi mieć przekrój mniejszy niż 14 x 14 cm, przy przekroju okrągłym wartość ta zwiększa się do 15 cm. Podłącza się do niego kocioł i kominek na paliwo stałe. Pamiętaj, że każde urządzenie grzewcze podłączamy do oddzielnego kanału. Za odprowadzanie zanieczyszczonego powietrza odpowiedzialny jest kanał wentylacyjny o przekroju nie mniejszym niż 160 cm2. Aby dobrze spełniał swoją funkcję, powinien odprowadzać powietrze tylko z jednego pomieszczenia znajdującego się w budynku.

Przy budowie komina uwzględniamy rodzaj urządzenia grzewczego, do którego musi być on przystosowany. W przypadku kotła gazowego i olejowego komin musi być wyposażony we wkład cechujący się wysoką odpornością na korozję. Dlatego też wykonuje się kominy z ceramiki kwasoodpornej lub ze stali. Jeżeli do ogrzania domu wybrałeś kocioł na paliwa stałe, nie jest wymagane wyposażenie go w antykorozyjny wkład, jednak jego obecność z pewnością ułatwi czyszczenie kanału dymowego i jednocześnie skutecznie zapobiegnie pojawieniu się brunatnych wykwitów. Do domu ogrzewanego kominkiem zaleca się komin z kanałem dymowym i wentylacyjnym, a jego przekrój dostosowujemy do powierzchni paleniska.

Tradycyjnie – komin murowany i stalowy

Kominy buduje się z różnych materiałów. W wersji tradycyjnej jest to cegła, jednak coraz częściej wykorzystuje się elementy prefabrykowane. Wybór zależy przede wszystkim od lokalizacji komina. Przykładowo, przy lekkiej konstrukcji domu lepszym rozwiązaniem będzie komin systemowy z prefabrykatów, z kolei przy kominie w ścianie nośnej warto jest zdecydować się na komin murowany, co pozwoli Ci uniknąć problemów dotyczących oparcia stropu.

Kominy murowane muszą być oparte na solidnych fundamentach, co wynika z ich znacznego ciężaru. Mogą być wolno stojące lub też połączone ze ścianą nośną, stając się tym samym oparciem dla stropu. Z pełnych cegieł ceramicznych budujemy przewody pełniące funkcję kanałów dymowych. Kominy z wkładem kominowym na spaliny lub wyłącznie z kanałem wentylacyjnym mogą powstać z innych materiałów, jak np. pustaki wentylacyjne. W kanałach dymowych koniecznie musi pozostać otwór do zamontowania wyczystki. Kanały spalinowe wyposażamy we wkłady kominowe odporne na intensywne spaliny.

Innym rodzajem komina jest komin stalowy. Dwuściennych elementów stalowych używa się jednak tylko w przypadku kominów jednokanałowych. Między ściankami koniecznie musi znaleźć się ocieplenie. Wewnętrzną rurę wykonuje się ze stali kwasoodpornej, z kolei zewnętrzną z tego samego materiału lub blachy stalowej lakierowanej bądź aluminiowej. Kominy stalowe przeznaczone są do montażu zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz budynku. Cechują się niewielkim ciężarem, co sprawia, że można je mocować uchwytami do ściany i nie wymagają one specjalnego fundamentowania. Stalowy komin jest bardzo często stosowany w przypadku rozbudowy domu lub jego modernizacji, kiedy zachodzi konieczność dobudowy nowego komina. Jego zaletą jest łatwy i szybki montaż, a także  walory estetyczne, może być dekoracją architektoniczną nowoczesnego domu.

Cegła klinkierowa na komin – czy każda spełni swoją funkcję?

Jednym z dylematów przy budowie komina murowanego jest wybór odpowiedniej cegły. Zgodnie z normą PN-89/B-10425 kominy murowane należy wznosić z wykorzystaniem cegieł pełnych, ewentualnie cegieł 7-szczelinowych, jednak tylko wtedy, kiedy można je zakwalifikować do cegieł pełnych. Jeżeli wykonujemy obmurówkę już gotowego systemu kominowego, istnieje możliwość wykorzystania cegieł drążonych. Ostatnie 4 warstwy należy jednak wykonać już z cegieł pełnych.

Nowocześnie – kominy systemowe –

Cegła, która była od wieków wykorzystywana do budowy kominów, najpierw musiała ustąpić miejsca stali, aby rolę pioniera przejęły prefabrykaty i specjalistyczna ceramika. Wpływ na to miał prężny rozwój techniki grzewczej. Przełomowym momentem było pojawienie się kotłów gazowych i olejowych. Wcześniej do ogrzewania budynków wykorzystywano piece na drewno i węgiel. Dym, który powstawał w paleniskach, miał bardzo wysoką temperaturę, przez co komin musiał wykazywać na nią wyjątkowo dużą odporność, a to gwarantowała cegła.

W kotłach olejowych i gazowych temperatura jest stosunkowo niska, a spaliny generowane przez te urządzenia są bogate w dużą ilość pary wodnej. Kondensat zawierający agresywne substancje chemiczne niekorzystnie wpływa na trwałość cegły. To zmusiło specjalistów do wzmożonego poszukiwania alternatywnych rozwiązań. Oczywiście, możliwe jest zamontowanie w kominach murowanych wspomnianych już wkładów, które zabezpieczają cegłę przed destrukcyjnym działaniem spalin. Rozwijająca się w tym kierunku technologia doprowadziła jednak do powstania nowego rodzaju komina – komina systemowego, któremu można przypisać znacznie więcej zalet.

Kominy systemowe powstają z prefabrykatów, czyli gotowych elementów. Można z nich zbudować pojedyncze kanały spalinowe lub dymowe, a także kominy zespolone z kanałami wentylacyjnymi. Trzeba jednak pamiętać, że komin systemowy sprawdzi się dobrze tylko w niektórych przypadkach –  kiedy decydujesz się na komin oddylatowany od ścian konstrukcyjnych, przyścienny lub wolno stojący. Przy budowie kanałów spalinowych tworzy się dwie lub trzy warstwy, czyli wewnętrzny wkład wykonany z kamionki kwasoodpornej lub ceramiki, betonowej obudowy, a w niektórych przypadkach ocieplenia z wełny mineralnej. Prefabrykatami wentylacyjnymi są z kolei jednootworowe kształtki wykonane z ceramiki lub silikatu. Mogą być nimi również wielokanałowe elementy z lekkiego betonu. Ich niewielki ciężar umożliwia oparcie ich na stropie.

Czy komin systemowy to dobry wybór?

Jak każde rozwiązanie, również komin systemowy ma swoje zalety i wady. Z pewnością prefabrykacja sprzyja prostemu i szybkiemu montażowi komina, którego gotowe elementy są transportowane na miejsce budowy. Ogranicza to prace montażowe, a także pozwala zrezygnować z dodatkowych kosztów związanych z wynajęciem specjalisty. Komin systemowy można zamontować samodzielnie, korzystając z przygotowanej przez producenta instrukcji. Z pewnością jest to dobre rozwiązanie dla małych budynków, ponieważ komin z prefabrykatów zajmuje mniej miejsca niż murowany. Wykonuje się je z materiałów spełniających wszystkie normy i wymogi europejskie, istnieje także możliwość ich dostosowania do konkretnego systemu grzewczego. Na rynku dostępne są również systemowe przewody kominowe, które od strony wewnętrznej uzupełnione są o termiczną izolację, co pozwala na ich stosowanie w pomieszczeniach nieogrzewanych, a także we fragmentach na zewnątrz budynku. Zapewnia to dobry ciąg, co warunkuje utrzymanie odpowiedniej temperatury w całym przewodzie kominowym. Ponadto koszty budowy komina mogą być niższe dzięki dodatkowej funkcji obudowy rur, które są jednocześnie kanałami wentylacyjnymi.

Producenci oferują również uniwersalne kominy systemowe odporne na działanie kwasów i wysokiej temperatury. Dzięki temu ten sam komin można wykorzystać przy ogrzewaniu olejem, gazem i paliwem stałym.

Podczas wznoszenia komina systemowego nietrudno jednak o błędy. Do tych, które popełniane są najczęściej zaliczamy: opieranie stropu na konstrukcji komina, wykonywanie czopucha dłuższego niż 2 m, pozostawianie grudek zaprawy w otworach pustaków, brak uszczelnienia w drzwiczkach rewizyjnych i elementu odprowadzającego skropliny.

Kiedy można zbudować komin zewnętrzny?

Najczęściej komin budujemy wewnątrz budynku, równocześnie ze ścianami domu. Są jednak takie sytuacje, kiedy konieczne jest wzniesienie komina na zewnątrz. Aby było to możliwe, muszą zostać spełnione konkretne wymagania. Komin nie może mieć mniejszych wymiarów niż 14x14 cm lub jego średnica musi wynosić minimum 15 cm. Wysokość komina to co najmniej 4 m. To oznacza, że w miejscu, w którym ma być on wyprowadzony, musi być odpowiednia ilość miejsca. Ponadto, ułożenie komina nie może odbiegać od pionu, odchylenie może wynosić maksymalnie 30° na odcinku nie dłuższym niż 2 m. Najlepszym rozwiązaniem w takim przypadku będzie montaż komina stalowego ze stali nierdzewnej lub systemowego ceramicznego. Nie zaleca się wznoszenia komina murowanego, ponieważ wymaga on osobnego fundamentu i odpowiedniego zakotwiczenia w ścianie. Pamiętaj, że do każdego kotła i urządzenia grzewczego wymagany jest osobny przewód kominowy, a ze względów bezpieczeństwa powinno się również zastosować przewód wentylacyjny w pomieszczeniu, w którym urządzenie będzie pracować.

Kiedy decydujesz się na kominek…

W wielu domach za ogrzewanie pomieszczeń odpowiedzialny jest kominek, który również wymaga montażu komina. Może być on murowany, ceramiczny lub stalowy. Najlepszym rozwiązaniem będzie komin ceramiczny lub stalowy ze względu na większą trwałość i odporność na wysokie temperatury. Dym z kominka może osiągać temperaturę nawet 400°C, a, jeżeli dojdzie do zapalenia sadzy, nawet 1000°C. W murowanych kominach częstym problemem jest nieszczelność, będąca efektem niedokładnego wypełnienia szczelin. Komin do kominka powinien mieć wysokość minimum 4 m i zostać wprowadzony pionowo. Ponadto należy wyposażyć go w wyczystkę w dolnej części, dzięki której można będzie go dokładnie wyczyścić. 

Jeżeli jesteś jeszcze na etapie planowania kominka w domu i zastanawiasz się, który wybrać, aby spełnił Twoje oczekiwania, to możesz rozważyć kilka opcji. Kominki mogą być otwarte lub z wkładem. Otwarte charakteryzują się mniejszym potencjałem grzewczym, jednak bardzo efektownie prezentują się we wnętrzu. Tradycyjne zamknięte są bezpieczniejsze i bardziej ekonomiczne, a także stanowią doskonałe źródło ciepła. W małych mieszkaniach stosuje się też kominki wolnostojące, które nie wymagają przebudowy całego pomieszczenia.

Pozostaje jeszcze kwestia, czy kominek powinien posiadać płaszcz wodny. Instalacja centralnego ogrzewania połączona integralnie z kominkiem cieszy się coraz większą popularnością. Płaszcz sprzyja ograniczeniu wydatków na ogrzewanie, co jest spowodowane niską ceną drewna. To dobre rozwiązanie dla użytkowników pieców gazowych – gaz jest najdroższym paliwem! Inaczej jest, jeżeli w budynku jest ogrzewanie podłogowe o dużej bezwładności cieplnej. Jeżeli zostanie wyłączony nawet na kilka godzin, podłoga się wychłodzi i bardzo trudno będzie ponownie rozgrzać „duży grzejnik”. Ogrzewanie podłogowe potrzebuje więc źródła ciepła pracującego w sposób ciągły, czego nie zapewni mu kominek z płaszczem wodnym.

Komin – najczęstsze problemy i obowiązki podczas eksploatacji

Główna przyczyna nieprawidłowej pracy kotła lub kominka to zły ciąg. Jeżeli jest zbyt mały, pojawiają się trudności z paleniem, z kolei zbyt duży skutkuje wzrostem uciekającego przez komin ciepła. Do zakłóceń w pracy komina dochodzi, jeżeli przekrój poprzeczny jest za mały, a także kiedy stan techniczny komina wymaga poprawy – ryzyko złego ciągu wzrasta w przypadku nierównej powierzchni wewnątrz. Ponadto, problem powstaje, gdy komin jest niedostatecznie ocieplony lub za niski. Aby zredukować siłę ciągu, można przysłonić przesłonę we wlocie albo ograniczyć pole przepływu elementu czopucha, który odprowadza spaliny. Ciąg zwiększamy np. z wykorzystaniem nasad kominowych pozwalających na wykorzystanie wiatru jako „producenta” podciśnienia w przewodzie kominowym.

Aby zapobiec ewentualnym problemom z działaniem instalacji kominowej, należy regularnie poddawać je przeglądom technicznym oraz czyścić. Kanały dymowe czyścimy co najmniej raz na 3 miesiące w okresie użytkowania, kanały spalinowe co najmniej raz na 6 miesięcy, a kanały wentylacyjne raz w roku.

Wybór rodzaju komina, jego budowa, a także prace instalacyjne wymagają wiedzy, doświadczenia i pomocy eksperta, który pomoże Ci uniknąć ewentualnych problemów w trakcie eksploatacji. To niezwykle ważny element domu, który odpowiada za bezpieczeństwo mieszkańców, efektywność ogrzewania, koszty użytkowania oraz czystość powietrza. Prawidłowo przeprowadzone prace eliminują ryzyko zatrucia dwutlenkiem węgla i pożaru. Ponadto mają wpływ na łatwość, wygodę i komfort obsługi systemu ogrzewania budynku.